نابغه‌ای که رمز بزرگ را شکست و زمینه‌ساز پایان جنگ شد

بخش خبر خوان امروز؛ خبرآنلاین

نابغه‌ای که رمز بزرگ را شکست و زمینه‌ساز پایان جنگ شد

نبوغ آلن تورینگ نه‌تنها پایه‌های نخستین رایانش مدرن را بنا نهاد، بلکه به شکل‌گیری مفهومی که بعدها «هوش مصنوعی» نام گرفت کمک کرد.

به گزارش خبرآنلاین، آلن تورینگ در چنین روزی در روز ۲۳ ژوئن سال ۱۹۱۲ در انگلستان متولد شد. تورینگ در کشور خودش و میان جامعه‌ای گسترده از دانشمندان، به‌عنوان چهره‌ای درخشان و برجسته شناخته می‌شود. فردی که نبوغ و دمدمی‌مزاجی را در هم آمیخت، در ریاضیات و رمزنگاری در اوج بود اما در تعاملات اجتماعی ناتوان به‌نظر می‌رسید.

به نقل از ایسنا، نام آلن تورینگ بیش از همه با عملیات فوق‌محرمانه رمزگشایی جنگ جهانی دوم در بلچلی پارک گره خورده است؛ ملکی بزرگ در شمال لندن که در آن، تورینگ رهبری تلاش برای رمزگشایی پیام‌های ماشین انیگما آلمان نازی را بر عهده داشت. این کدها زمانی «شکست‌ناپذیر» تلقی می‌شدند، حتی از نظر خود آلمانی‌ها.

در آن زمان، زیردریایی‌های آلمانی در اقیانوس اطلس به شکار کشتی‌های متفقین می‌پرداختند؛ کشتی‌هایی که تجهیزات حیاتی برای جنگ را حمل می‌کردند. این کاروان‌ها برای تداوم مقاومت بریتانیا حیاتی بودند و زمینه‌ساز پیاده‌سازی عملیات تاریخی نرماندی در سال ۱۹۴۴ شدند که به فروپاشی آلمان نازی در سال بعد انجامید.

تنها راه مقابله با این تهدید، رهگیری موقعیت زیردریایی‌ها بود؛ و این تنها از طریق رمزگشایان بلچلی پارک امکان‌پذیر شد.

داستان تأثیرگذار تورینگ، الهام‌بخش ساخت فیلم بازی تقلید (The Imitation Game) در سال ۲۰۱۴ شد. اما دامنه علمی دستاوردهای تورینگ بسیار فراتر از آن بود که در قالب یک فیلم سینمایی بگنجد. او اصولی را پایه‌گذاری کرد که رابطه میان انسان و ماشین را تا به امروز شکل داده‌اند.

حتی پیش از جنگ جهانی دوم، تورینگ به پیشرفت‌هایی دست یافته بود. اگرچه ساخت نخستین رایانه عملیاتی به پژوهشگران آمریکایی جان پرسپر اکرت و جان ماکلی و دستگاهی به ‌نام ENIAC در سال ۱۹۴۶ نسبت داده می‌شود، اما مفهوم رایانه همه‌منظوره پیش‌تر توسط تورینگ ارائه شده بود.

او آن را «ماشین تورینگ همگانی» نامید. ایده‌ای از یک ماشین که قادر باشد هر کار مشخص و تعریف‌شده‌ای را انجام دهد، تنها با دریافت برنامه‌ای مناسب. این مفهوم، شالوده رایانه‌های مدرن و نظریه برنامه‌ریزی ذخیره‌شده را تشکیل می‌دهد: اینکه دستورالعمل‌ها و داده‌ها در ماهیت نمادین یکسان هستند.

فناوری که بعدها از پروژه منهتن یا تولید بمب اتمی در آمریکا سر برآوردند نیز، به‌نوعی به ایده‌های تورینگ و تئوری رایانش او مدیون بودند.

کارهای پسا جنگ او در دانشگاه منچستر و روی نخستین رایانه‌های بریتانیایی نیز بازتابی از توانمندی رایانه‌های الکترونیکی در دوران جنگ سرد و رقابت هسته‌ای بود. او تا آخر عمر مجذوب پیوند میان ذهن انسان و ماشین باقی ماند. تورینگ در سال ۱۹۴۴ نیز به همکارش گفته بود: می‌خواهم مغز بسازم.

در مقاله‌ای در سال ۱۹۵۰، تورینگ «آزمایش تورینگ» را مطرح کرد؛ آزمونی برای بررسی اینکه آیا یک ماشین می‌تواند رفتار انسانی از خود نشان دهد یا خیر که قرار بود به یک سوال فلسفی و مهم پاسخ دهد: آیا ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟ تورینگ معتقد بود که این سوال بسیار کلی و مبهم است و بهتر است به جای پرسیدن چنین سوالی، پرسیده شود که آیا می‌توان رفتار یک ماشین را از رفتار یک انسان متمایز کرد؟

در این آزمون، یک نفر از فردی ناشناس سوالاتی می‌پرسید و باید تشخیص می‌داد که پاسخ‌دهنده به این سوالات یک انسان است یا یک رایانه.

او بر این باور بود که اگر ماشین بتواند فردی که سوال می‌پرسد را گمراه کند به این معناست که توانسته هوش انسانی را شبیه‌سازی کند و از نظر تورینگ در واقع فکر کند.

آزمایش تورینگ فقط یک پاسخ به یک سوال فلسفی نبود بلکه راهنمایی بود برای ساخت ماشین‌هایی که می‌توانند رفتاری مشابه انسان داشته باشند که پایه‌ای برای پیشرفت هوش مصنوعی بوده است.

آلن تورینگ نه تنها یکی از بزرگ‌ترین متفکران قرن بیستم بود، بلکه از پیشگامان واقعی دنیای دیجیتال محسوب می‌شود. انسانی که پایه‌های علم و هوش مصنوعی را بنا نهاد و رمزهای شکست‌ناپذیر انیگما را شکست. اما جامعه قدردان نبوغ او نبود و او را محکوم و منزوی کرد. مرگ او در سن ۴۱ سالگی نمادی از بی‌عدالتی تاریخی شد که بعدها با عذرخواهی رسمی دولت، عفو سلطنتی و به رسمیت شناختن او به عنوان یکی از نمادهای افتخار ملی، به تدریج جبران شد.

۵۸۵۸