بخش خبر خوان؛ فردای کرمان
فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: نخستین وعده‌ها برای راه‌اندازی بی‌آرتی (سامانۀ اتوبوس‌های تندرو) در شهر کرمان تقریبا به سال 96 برمی‌گردد که به‌طور رسمی و از سوی شهرداری اعلام شد. یک خط از این اتوبوس‌ها در مسیر رفت و برگشت از فرودگاه تا میدان مشتاق سرویس‌دهی خواهد داشت. در هشت سال گذشته اما هربار سراغ بی‌آرتی گرفته شد گفتند در حال مطالعه است. مسیر بی‌آرتی کاغذی شهرداری هم هربار از جایی به جایی می‌رفت؛ فرودگاه تا آزادی، فرودگاه تا مشتاق، فرودگاه تا گلزار. در این سال‌ها زیرگذر آزادی، پل امیرکبیر، پل شهید بادپا و پل سه‌راهی شرف‌آباد با هزینه‌های قابل‌توجه ساخته و پروژۀ احداث پل شهدای خلبان فعال شده، اما از اتوبوس‌های تندرو خبری نبوده است.
مهرماه پارسال دکتر وحید خلیفه ـ مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل‌ونقل شهرداری کرمان در پاسخ به فردای‌کرمان گفت که مطالعات خط بی‌آرتی در مسیر فرودگاه تا فلکۀ آزادی توسط متخصصان دانشگاه باهنر در حال انجام است و تا سه ماه دیگر نهایی می‌شود. از آن وعده هشت ماه می‌گذرد و باز هم خبری نشده است. اکنون که نیمۀ خردادماه 1404 را پشت سر گذاشته‌ایم، خلیفه در پاسخ به فردای‌کرمان می‌گوید که مطالعات طرح بی‌آرتی که توسط دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شده، تقریبا به پایان رسیده و دانشگاه در حال اخذ مجوز از کارگروه‌های فنی بالادستی است.
بنا به گفتۀ او، خط یک بی‌آرتی در مطالعات از فرودگاه تا گلزار شهدا تعریف شده است. خلیفه افزود: «اما آنچه که در برنامۀ امسال است تا اجرا شود راه‌اندازی بی‌آرتی در مسیر میدان آزادی تا مشتاق است».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این پروژه امسال شروع می‌شود؟ تصریح کرد: «بله. فاز یک خط یک بی‌آرتی شهر کرمان امسال آغاز خواهد شد».
وی دربارۀ اینکه آیا در نیمۀ اول امسال این پروژه شروع خواهد شد یا دوم؟ اظهار کرد: «هدف ما این است که تا مهرماه فعال شود ولی اتوبوس‌ها نمی‌رسد».
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل‌ونقل شهرداری کرمان توضیح داد: «قبل از سال جدید 10 اتوبوس و بعد از سال هم 10 اتوبوس جدید خریداری کرده‌ایم ولی برای مسیر بی‌آرتی نیاز به اتوبوس‌های 18 متری داریم. این اتوبوس‌ها از طریق واردات یا مونتاژ تجهیزات آن که وارداتی است ساخته می‌شود و به همین دلیل، تامین آن زمان‌بر است. با همۀ این شرایط، فکر می‌کنم تا پایان سال خط بی‌آرتی در مسیری که عرض کردم فعال شود. عملیات اجرایی اما از تابستان شروع می‌شود. اقدامات اولیه از جمله اصلاح پیاده‌روها و اصلاح جوی‌های آب در خیابان شریعتی را آغاز کرده‌ایم. ایستگاه‌ها باید آماده شود و کارهای دیگری مثل نرده‌کشی مسیر هم باید صورت بگیرد که همه در دستور کار است».
عرض خیابان شریعتی
خلیفه در پاسخ به این پرسش که آیا در عرض خیابان شریعتی برای ایجاد مسیر بی‌آرتی تغییری ایجاد خواهد شد؟ گفت: «خیر.».
او توضیح داد: «اگر نگاه خودرومحور به مسیر شریعتی داشته باشیم عرض این خیابان برای اینکه خط بی‌آرتی هم اضافه شود جوابگو نیست ولی نگاه ما انسان‌محوری است. می‌خواهیم یک خط عبور ماشین‌ها را بگیریم و به مسیر اتوبوس تبدیل کنیم. آیین‌نامه‌های دنیا و ایران این اجازه را می‌دهد و می‌گوید برای بی‌آرتی باید حداقل دو خط عبور داشته باشیم. در تمام طراحی‌هایی که توسط دانشگاه باهنر صورت گرفته و در کارگروه فنی و تخصصی ما هم بررسی شده در کل این مسیر، دو خط عبور را داریم».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا پارک حاشیه‌ای در خیابان شریعتی حذف می‌شود؟ اظهار کرد: «ما می‌خواهیم حتی‌الامکان پارک حاشیه‌ای را داشته باشیم. همزمان ساخت چند پارکینگ را هم دنبال می‌کنیم تا حتی اگر پارک حاشیه‌ای محدود شد، تامین پارکینگ صورت گرفته باشد».
وی تاکید کرد: «نگاه کلی این است که پارک حاشیه‌ای در مسیر خیابان شریعتی ادامه داشته باشد و حداقل کاهش را در تعداد خودروهای پارک حاشیه‌ای داشته باشیم. شاید در نهایت، طراحی به گونه‌ای بشود که پارک حاشیه‌ای دست نخورد که در این صورت باید اصلاحاتی در جوی خیابان انجام دهیم».
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل‌ونقل شهرداری کرمان در پاسخ به این پرسش که پس تعریض در خیابان شریعتی نخواهیم داشت؟ بیان کرد: «تعریض از جنس تملک نداریم ولی تعریض معبر در حد یک تا یک‌ونیم متر و احتمالا با تغییر در جوی حاشیۀ خیابان را خواهیم داشت».
وی تصریح کرد: «به هیچ عنوان عرض معبر پیاده را کاهش نخواهیم داد».
تاکید بر اجرای کامل بی‌آرتی
با راه‌اندازی بی‌آرتی، خط فعلی اتوبوسرانی از مسیر آزادی تا مشتاق حذف می‌شود؟ خلیفه در پاسخ به این پرسش گفت: «بله. اتوبوس‌های جدید که تامین شود، خط ویژۀ اتوبوسرانی در این مسیر به بی‌آرتی تبدیل می‌شود».
وی در پاسخ به این پرسش که چرا از تمام مسیر فرودگاه تا گلزار شهدا، بی‌آرتی فعلا در همین یک بخش یعنی آزادی تا مشتاق فعال می‌شود؟ توضیح داد: «آزادی تا مشتاق مسیری پرتردد است که بابت حجم مسافر آن خیال‌مان راحت است. ضمن اینکه هزینۀ احداث این خط بی‌آرتی با بودجه‌های ما همخوانی بیش‌تری دارد. امسال حدود 800 میلیارد تومان که احتمالا به هزار میلیارد تومان می‌رسد را برای خرید اتوبوس و خط یک بی‌آرتی در نظر گرفته‌ایم. اگر می‌خواستیم مسیر بلوار جمهوری تا آزادی را شروع کنیم، هزینه‌های بالاتری به ما تحمیل می‌شد که بودجه‌های موجود پاسخگوی آن نبود».
خلیفه افزود: «اما آنچه که مهم است اینکه تمام مسیر خط یک بی‌آرتی باید به سرعت و کامل انجام شود چرا که بی‌آرتی زمانی معنا می‌یابد که فیدرها را در نقاط مختلف شهر راه‌اندازی کنیم یعنی این خط بی‌آرتی باید توسط خطوط محلی تغذیه شود. مثلا خطوط اتوبوسرانی شهرک‌های الغدیر و هوانیروز باید تغذیه‌کنندۀ خط بی‌آرتی باشند تا شهروندان تمایل پیدا کنند از سیستم حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند».
وی تاکید کرد: «اینکه دلمان خوش باشد یک خط بی‌آرتی راه‌اندازی می‌کنیم اما تغذیه‌های این سامانه به درستی انجام نشود، در نهایت، استفاده از اتوبوس در شهر کرمان در حد همین چهار، پنج درصد (ترددهای) فعلی خواهد ماند در صورتی که سیاست‌گذاری این است که استفاده از اتوبوس به بیش از 16 درصد برسد».
پیش‌بینی سه خط بی‌آرتی
با توجه به اینکه طرح جامع ترافیک شهر هنوز نهایی نشده است، مطالعات طرح بی‌آرتی چطور با این طرح بالادستی سازگار خواهد شد؟ مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل‌ونقل شهرداری کرمان در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: «خط یک بی‌آرتی در مطالعات طرح سابق جامع ترافیک شهر کرمان مصوب شده و تاییدیۀ وزارت کشور را دارد. برای این خط، از مشاور طرح جامع هم استعلام گرفتیم البته نه به‌صورت مکتوب چون هنوز مطالعات نهایی نشده بود».
وی ادامه داد: «این خط برای کرمان جزو بدیهیات است و آمار برداشتی ما هم این را تایید می‌کند که این مسیر مهم‌ترین خط بی‌آرتی کرمان است».
وی بیان کرد: «پیشنهاد شهرداری راه‌اندازی سه خط بی‌آرتی در یک دورۀ 15 ساله است. خط یک که از فرودگاه تا گلزار شهدا اجرا می‌شود. خط دوم احتمالا در مسیر شهرک افضلی‌پور تا دانشگاه چمران و میدان هفت‌باغ و خط سوم احتمالا در رینگ شهر خواهد بود. البته این مسیرها در حد پیش‌بینی اولیه است و مطالعات جامع باید مسیر نهایی دیگر خطوط بی‌آرتی را معلوم کند».
ترافیک خیابان شریعتی
اینکه بی‌آرتی قرار است بدون تعریض خیابان شریعتی راه‌اندازی شود اتفاق خوبی است. اما به هر حال، خودروهای شخصی هم این مسیر را همچنان انتخاب خواهند کرد. فکر نمی‌کنید با راه‌اندازی بی‌آرتی، ترافیک در خیابان شریعتی به حدی برسد که حتی خود اتوبوس‌های تندرو هم نتوانند روان تردد کنند؟
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل‌ونقل شهرداری کرمان در این‌باره گفت: «مسیر بی‌آرتی در شهر کرمان مثل خطوط بی‌آرتی تهران از مسیر خودروهای شخصی جدا و نرده‌کشی می‌شود. حتی به دنبال این هستیم که در چهارراه‌ها هم اتفاقاتی بیفتد که اولویت تردد به اتوبوس‌های بی‌آرتی داده شود. البته این اقدامات کار شش ماهه نیست و زمان بیش‌تری نیاز دارد».
وی افزود: «این مشکلی که گفتید ممکن است وجود داشته باشد. برداشت‌های ما نشان می‌دهد که روزانه از اطراف شهر مثلا بردسیر، باغین، قائم‌آباد و سعادت‌آباد و … تعداد زیادی ماشین وارد کرمان می‌شوند. در طرح پیشنهادی دانشگاه باهنر طراحی پارک‌سوار نیز اتفاق افتاده تا ماشین‌ها در آنجا پارک و مسافران با سامانه‌های اتوبوسرانی و بی‌آرتی وارد شهر شوند. در این صورت، کاهش ترافیک را هم خواهیم داشت ولی این وضعیت به شرطی رخ خواهد داد که کل خط بی‌آرتی اجرا شود».
وی اضافه کرد: «برای فاز یک فعلا مسیر آزادی تا مشتاق را در نظر گرفته‌ایم تا شروعی برای خط بی‌آرتی باشد تا در دوره‌های بعدی ادامه پیدا کند».
خلیفه در پاسخ به این پرسش که خودتان نگرانی‌ای در خصوص عدم اجرای این طرح ندارید؟ گفت: «جناب آقای تویسرکانی شهردار محترم و آقای مهندس یحیی‌زاده معاون محترم حمل‌ونقل و امور زیربنایی شهرداری بسیار بر اجرای این پروژه تاکید دارند و از آن حمایت و برای آن تلاش می‌کنند. آنچه هم که در شهرداری دربارۀ این پروژه دنبال می‌شود کار کارشناسی است و به هیچ‌وجه فضای سیاسی بر موضوع حکمفرما نیست و امیدواریم با فضایی که وجود دارد این خط هرچه زودتر اجرا شود».
قطار شهری
همواره گفته شده که بی‌آرتی مقدمه‌ای برای راه‌اندازی ال‌آرتی و سایر خطوط ریلی است. آیا در کرمان هم این دورنما وجود دارد؟ مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حمل‌ونقل شهرداری کرمان در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: «همه چیز بستگی به جمعیت شهر دارد و از نگاه کارشناسی، بعید می‌دانم از لحاظ عملکرد و کارکرد تا 10 سال آینده نیاز به خط ریلی در شهر کرمان داشته باشیم».
وی افزود: «با توجه به هزینه‌های سنگین خطوط ریلی، چنانچه بخواهیم به سمت ایجاد آن برویم باید مطالعات به‌طور قاطع و متقن آن را تایید کرده باشد و این‌طور نیست که صرفا بگوییم مترو و ال‌آرتی می‌خواهیم».
خلیفه ادامه داد: «البته در جریان تهیۀ طرح جامع ترافیک شهر، در بخش راهبردها به مشاور اعلام کرده‌ایم که خطوط ریلی را هم در نظر بگیرند. شاید در سال 1410 کرمان مطالعات مترو را شروع کند». / الف