بخش خبر خوان امروز؛ ایرنا
قزوین – ایرنا – فرش قزوین با قدمت دیرینه و تاریخی خود که بنا بر استنادات به دوران صفویه باز می‌گردد و بافتن آن در بین زنان و مردان ایلات و عشایر رواج داشته، اما گویا امروز دستخوش فراموشی شده و نیازمند احیا دوباره است.
به گزارش خبرنگار ایرنا، بافتن تار و پودها در انواع مختلفی از جمله گلیم، جاجیم، قالی، قالیچه و فرش دستبافت در بین زنان و مردن ایلات، عشایر، روستاییان و حتی برخی از مردم شهر نیز رواج داشته و شواهد نشان می‌دهد تاریخچه این هنر اصیل و بی نظیر در قزوین بیشتر به دوران صفویه باز می‌گردد.
فرش دستباف، تنها یک کالای هنری یا اقتصادی نیست، بلکه تار و پودهای آن هرکدام روایت‌گر تاریخ، فرهنگ و هویت هر شهری محسوب می‌شود و قزوین با پیشینه تاریخی خود در هنر فرش بافی نیز جایگاه ویژه‌ای داشته اما متاسفانه طی دهه‌های اخیر، با تحولات اجتماعی و اقتصادی، رونق این هنر بی بدیل در بازار و همچنین بین مردم شهر و روستاهای آن کمرنگ شده است.
فرش از دوران صفوی تا رونق اعتماد
در اواخر دوران صفوی که جامعه شاهد تحولات اجتماعی و سیاسی شد، هنر از جمله مکاتبی بود که دچار تغییر و تحول شد و هنر فرش بافی نیز همانند سایر هنرها رو به افول نهاد اما با آغاز دوران قاجار این هنر جان دوباره‌ای گرفت و در بین مردم رونق یافت.
فرش بافی در دوران قاجار ادامه داشت اما در این دوران رونق این هنر به زمان صفویه نمی‌رسید و از شور و حرارت آن بسیار کاسته شده بود تا اینکه در زمان پهلوی چند تن از سرمایه داران شهر قزوین از جمله حاج مهدی معتمدی قزوینی بنای ایجاد کارخانه فرشبافی را به نام شرکت اعتماد، تاسیس کردند.
محصولات این کارخانه با آن نقش، بافت و کیفیت مرغوب خود به بازارهای جهانی نیز راه یافت و فرش قزوین به عنوان یک محصول هنری مورد توجه قرار گرفت، در واقع در این دوران هنر فرش بافی به عنوان یک صنعت و یک رشته هنری بسیار مهم شناخته شد.
در دوران پهلوی دوم نیز با شروع تحولات اجتماعی و سیاسی نیز باز هم هنر فرش بافی از جمله هنرهایی بود که دستخوش تحولات شد، چرا که با شرایط نامناسب اقتصادی بسیاری از کارگاه های فرش بافی تعطیل شدند اما با همین روند، فرشبافی طی دهه ۵۰ در بین مردم آن رواج داشت، اما با گذشت زمان و ماشینی شدن جوامع بشری، فرش‌های دستبافت با آن نقش و نگارهای زیبا و رنگ‌هایی که هر آدمی را مجذوب خود می‌کرد، جای خود را به فرش‌های ماشینی داد، با این حال هنوز هم بافت جاجیم و قالی همچنان در بین زنان استان کم و بیش رواج دارد.
نقشه‌های مختلف فرش قزوین
فرش قزوین که زمانی به کشورهای خارجی صادر می‌شد و کارگاه‌های بسیاری در این شهر دایر بود و گره‌بافی زنان و مردان دوشادوش یکدیگر با قوت انجام می‌گردید، صدای دفتین (صدای کوبیدن وسیله‌ای به نام دف در قالی بافی) در تار و پود فرش‌ها به گوش می‌رسید، نقشه های مختلفی از جمله شاه عباسی افشان، لچک ترنج، جانوری، طره‌دار، شیخ صفی، تصرفی، ظل السطان و حاج خانمی را با تار و پودها به هم گره زده و هنری ناب را تولید می‌کردند.
نخ و پشم و استفاده از رنگ‌های طبیعی نیز از جمله مواد مواد اولیه‌ای بودند که دوام و زیبایی وافری را برای فرش‌های قزوین به ارمغان می‌آوردند و پالت رنگی این فرش‌ها بیشتر از رنگ‌های آبی، قرمز، سبز و زرد بود و گره‌های بافت فرش با تراکم بالا صورت می‌گرفت.
فرش دستبافت از دیروز تا امروز
قزوین سابقه دیرینه‌ای در هنر فرش بافی دارد و حالا که هنر بافت فرش نه یک صنعت کارآمد، بلکه به کلاس‌های هنر محدود شده و به نظر می‌رسد که باید دوباره احیا و رونق یابد، اما مسایل و مشکلاتی موجود باعث شده تا همچنان این هنر در بین مردم و علاقه‌مندان به فرش مغفول واقع شود، از جمله گرانی مصالح کار، نبود نخ، ابریشم، اقلام و رنگ با کیفیت موجب شده تا مردم رغبتی به بافت فرش نداشته باشند و تولیدکنندگان نیز از این کار دست بکشند.
هر چند که برخی مسوولان از جمله مریم بیدخام، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین از ضرورت راه‌اندازی خانه فرش گفته بود و اینکه این کار می‌تواند یک اقدام راهبردی و ضروری برای احیای هنر فرشبافی در قزوین به شمار آید و محلی برای آموزش تخصصی، حلقه وصل بین تولید کنندگان، بازار فروش و ایجاد ارتباط موثر با بازارهای داخلی و بین‌المللی نیز باشد.
کلام آخر:
احیا فرش دستبافت قزوین که روزگاری در اکثر خانه‌های اصیل ایرانی می‌درخشید، به نظر می‌رسد این روزها نیازمند همکاری و همیاری مسوولان مرتبط با حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی داشته باشد، بایستی نگاه ویژه‌تری به این هنر که در دوران‌های مختلف تاریخ نقش بسزایی در صنعت و بازار منطقه داشته، صورت بگیرد تا این هنر بی بدیل که معرف هویت فرهنگی شهر نیز محسوب می‌شود در بازارهای داخلی و بین المللی مسیر موفقی را پیش گیرد.