بخش خبر خوان: به گزارش ایرنا
شیراز – ایرنا -روز ۲۲ اردیبهشت ماه در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز مشاغل خانگی و تولید خانواده محور» نامگذاری شده؛ مشاغلی که برخی از پژوهشگران در حوزه اقتصاد معتقدند در جهانی که پیچیدگی‌های اقتصاد کلان، تورم، بیکاری و محدودیت سرمایه‌گذاری، مسیر اشتغال را برای بسیاری از اقشار دشوار کرده این نوع مشاغل به عنوان ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های اشتغال‌زایی و تولید ثروت مورد توجه قرار گرفته‌اند.
به گزارش خبرنگار ایرنا، سالهاست مشاغل خانگی یکی از بازوهای چرخش اقتصاد به شمار می‌رود؛ اهمیت راه‌اندازی این نوع مشاغل تا بدان جاست که قانون ساماندهی و حمایت از این نوع مشاغل هم تصویب شده؛ با این حال هنوز بسیاری از شاغلین کسب و کار خانگی در استان فارس با مشکلات مختلفی به ویژه در بخش تسهیلات مواجه هستند.
با اینکه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اخیراً در خصوص مشکلات صاحبان مشاغل خانگی در زمینه دریافت تسهیلات بانکی از جمله ضمانت اعلام کرده که سازوکارهایی درنظر گرفته شده تا دریافت وام برای این افراد آسان‌تر شود اما مشکلات در این بخش می‌طلبد که کارشناسان اقتصادی نیز برای حل این دغدغه ورود کنند و با نگاهی تحلیلی به مشاغل خانگیِ تولیدمحور راه‌حل نهادی برای توسعه بازار ارائه دهند.
نگاهی تحلیلی به مشاغل خانگی تولیدمحور و راه‌حل نهادی برای توسعه بازار
یک پژوهشگر توسعه اقتصادی معتقد است در جهانی که پیچیدگی‌های اقتصاد کلان، تورم، بیکاری و محدودیت سرمایه‌گذاری، مسیر اشتغال را برای بسیاری از اقشار دشوار کرده، مشاغل خانگی به عنوان یکی از
مؤثرترین، ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های اشتغال‌زایی و تولید ثروت، در برخی از اقتصادها مورد توجه قرار گرفته‌اند اما برای اینکه این مسیر به سرمنزل توسعه برسد، باید عمیق‌تر به آن نگریست از تحلیل نوع تولیدات، بررسی مزیت‌ها و شناسایی موانع گرفته تا طراحی نهادهای پشتیبان بازار.
شناسایی توانمندی‌های بالقوه در محیط‌های خانگی
دکتر امین عربی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: خانه‌ها ظرفیت‌هایی فراتر از محل سکونت دارند؛ هر خانه می‌تواند یک واحد تولیدی کوچک باشد، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند صنایع غذایی خانگی، پوشاک، صنایع دستی، فرش، بافتنی، هنرهای چوبی، و تولیدات خلاق.
او بر این باور است که خانه کانونی گرم‌تر خواهد بود و با درآمدی که کسب می شود، تصویری زیباتر از همدلی، شور و نشاط و تلاش ساخته خواهد شد.
عربی به بیان مزیت‌های مشاغل خانگی پرداخت و گفت: عدم نیاز به بروکراسی سنگین ثبت مکان تولیدی، حذف هزینه اجاره، حمل‌ونقل، مالیات شهری و انرژی، امکان استفاده از نیروی کار خانوادگی، انعطاف‌پذیری بالا در ساعات کار و افزایش تاب‌آوری اقتصادی خانواده‌ها از مهمترین مزیت‌های راه‌اندازی این نوع مشاغل به شمار می‌رود.
آن طور که عضو انجمن اقتصاددانان ایران می‌گوید این شکل از تولید با محدودیت‌هایی مانند نبود استانداردهای بهداشتی حرفه‌ای، تعرفه نامناسب آب و برق از این جهت که تعرفه‌ها برای مصارف با هم فرق دارد، عدم نظارت تسهیل‌گر و ناتوانی در بسته‌بندی یا بازاریابی نیز مواجه است.
تحلیل اقتصادی؛ بازده نسبت به مقیاس و چرایی مناسب بودن تولید خانگی
او تحلیلی اقتصادی از این نوع مشاغل ارائه داد و گفت: در علم اقتصاد خرد، بازده نسبت به مقیاس تعیین می‌کند که چه نوع تولیدی برای چه اندازه‌ای از واحد مناسب است.
عربی درباره تولیداتی با بازده نزولی نسبت به مقیاس گفت: در این حالت اگر نیروی کار و سرمایه دو برابر شوند، تولید کمتر از دو برابر افزایش می‌یابد؛ صنایع دستی، خیاطی و غذاهای خانگی در این دسته قرار دارند و برای واحدهای کوچک مثل خانه‌ها یا به عبارتی مشاغل خانگی بهینه هستند.
این پژوهشگر اقتصاد در خصوص تولیداتی با بازده صعودی نسبت به مقیاس هم یادآور شد: این نوع تولیدات مانند صنایع پتروشیمی، خودروسازی یا فولاد به دلیل تقسیم کار پیشرفته و تخصصی شدن فرآیندها، در مقیاس‌های بزرگ‌تر به صرفه هستند.
به اعتقاد او مشاغل خانگی دقیقاً در همان بخشی از اقتصاد قرار دارند که با تولید کوچک، بیشترین کارایی را دارند.
بحران بازار؛ وقتی تولید از مصرف فراتر می‌رود
عربی مشکل اصلی مشاغل خانگی را بازار و بازاریابی دانست و افزود: وقتی تولید فقط برای مصرف خانوادگی باشد، مشکلی نیست. اما همین‌که تولید از سطح مصرف خانه فراتر رفت، بحران آغاز می‌شود؛ بحران‌هایی مانند چه کسی آن را می‌خرد؟ با چه بسته‌بندی؟ با چه قیمتی؟ با چه اعتمادی؟ با چه مجوزی برای صادرات؟
عضو انجمن اقتصاددانان ایران گفت: به عنوان مثال یک کشاورز گندم تولید می‌کند که بخشی را مصرف می‌کند و باقی را به بازار می‌فروشد اما یک تولیدکننده پوشاک یا بافتنی معمولاً بیشتر از نیاز خانه تولید می‌کند و نیاز به بازار بیرونی دارد؛ در واقع اگر کشاورزی در یک سال یک تن گندم تولید کند بخش از آن مصرف سالش خواهد بود ولی کسی که ۱۰۰ بسته پوشاک تولید کند نیاز به بازار برای فروش دارد.
راه‌حل؛ تعاونی‌های بازاریابی، برندینگ و صادرات
او شکل‌گیری تعاونی‌های تخصصی و دانش‌بنیان در حوزه مشاغل خانگی را راهکاری برای حل این مسئله دانست و ادامه داد: شکل‌گیری تعاونی‌های تخصصی و دانش‌بنیان در حوزه مشاغل خانگی می‌توان به عنوان نهادی واسط عمل کند که از تولید پراکنده و کوچک، بازار متمرکز و قدرتمند بسازد؛ این تعاونی‌ها می‌توانند با تولیدکنندگان خانگی قرارداد بسته و محصولاتشان را با قیمت تضمینی خریداری کنند و استانداردسازی، بسته‌بندی، بازاریابی و صادرات را بر عهده بگیرند.
به گفته عربی این تعاونی‌ها می‌توانند آموزش، فناوری، مواد اولیه و مشاوره فنی را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند، با پلتفرم‌های فروش آنلاین داخلی و منطقه‌ای همکاری کنند و برند ملی یا منطقه‌ای ایجاد کنند که پشتوانه اعتماد مصرف‌کننده باشد.
الگوی پیشنهادی؛ تولید پراکنده، بازار متمرکز
این پژوهشگر درباره نقش تعاونی‌ها در تولیدات خانگی گفت: تولید خانگی به صورت خرد شکل می گیرد و در مقابل تعاونی‌ها در شکل دهی بازار به صورت هوشمند مؤثرند، همچنین مهارت برای تولید در خانه سنتی و محدود است اما تعاونی‌ها توانایی انتقال دانش و فناوری را دارند.
عربی معتقد است تولید در خانه سرمایه اندکی در اختیار دارد اما تعاونی‌ها توانایی تأمین سرمایه، تجهیزات و مواد اولیه مشترک را دارند.
او اضافه کرد: فروش برای تولیدات خانگی محدود و ناپایدار است و با ورود تعاونی‌ها فروش تخصصی و با برند شکل می‌گیرد.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران یادآور شد: تولیدات خانگی از بسته بندی مناسب برخوردار نیستند و تعاونی‌ها مراکزی برای بسته بندی و صادرات دارند؛ تولیدکنندگان خانگی تحلیل دقیقی از بازار ندارند ولی تعاونی ها بازارها و امکانات برای صادرات را به خوبی تحلیل می کنند.
عربی پیشنهادهایی عملیاتی برای حمایت از مشاغل خانگی ارائه داد و گفت: ایجاد هسته‌های تعاونی-بازاریابی در هر استان، تأسیس پلتفرم آنلاین برای اتصال خانه‌ها به بازار، اختصاص تعرفه انرژی ویژه برای مشاغل خانگی تولیدمحور، اختصاص وام بدون بهره برای تأمین تجهیزات پایه و حمایت از ورود تعاونی‌ها به نمایشگاه‌ها و بازارهای منطقه‌ای از مهمترین راهکارها برای حمایت از این نوع مشاغل محسوب می‌شود.
توسعه از پنجره خانه‌ها آغاز می‌شود
او بر این باور است که توسعه از پنجره خانه‌ها آغاز می‌شود و اگر نهادهای توسعه‌گرا به خانه‌ها توجه کنند، در کنار پروژه‌های کلان، یک جریان درون‌زا و مردمی از تولید شکل می‌گیرد؛ جریانی که اشتغال‌زا است، نیاز به سرمایه کلان ندارد، تاب‌آور است، فرهنگ‌محور و قابل اتصال به صادرات است.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران می‌گوید توسعه همیشه از اتوبان‌های پتروشیمی و فولاد عبور نمی‌کند گاهی از اتاق کوچک خانه‌ای ساده آغاز می‌شود و اگر پشتیبانی نهادی از مشاغل خانگی به‌درستی طراحی شود، هر خانه می‌تواند چراغ توسعه یک محله، یک شهر و حتی یک کشور باشد.
حالا ضروری است که تدابیر لازم جهت به‌کارگیری این راهکارها در استان پهناور فارس اتخاذ شود و این رهنمودها در دستورکار مدیران ارشد و متولیان در عرصه اقتصاد قرار بگیرد تا افزون بر ایجاد مشارکت اجتماعی و مردمی در تولید مسیر برای رشد اقتصادی استان نیز هموار شود.