بخش خبر خوان: به گزارش ایرنا
شیراز- ایرنا- معلم با نگاهی حیرت زده دفتر مشق مجید را ورق میزد؛ دانش‌آموزی که دیروز در پارک محله بازی می‌کرد، امروز تکالیفی بی‌نقص ارائه داده بود؛ مجید با لبخند به همکلاسی‌اش اشاره کرد و گفت که چت جی‌پی‌تی همه چیز را نوشته است؛ صحنه‌ای که آینده نظام آموزشی را به چالش می‌کشد.
به گزارش ایرنا، این تصویر تنها محدود به کلاس سوم دبستان یکی از مدارس شیراز نیست بلکه موج خاموشی در حال گسترش است و دانش آموزان با چت‌بات‌های هوشمند هم پیمان شده‌اند، معلمان در نبردی نابرابر میان سنت و فناوری گیر افتاده‌‍اند و خانواده‌ها میان ترس از «تنبلی ذهنی» فرزندان و وسوسه «نمره بی‌زحمت» سرگردانند.
مجید، نماد نسلی است که پیش از یادگیری الفبا، با هوش مصنوعی آشنا شده؛ نسلی که دفتر مشقش را نه مداد، که الگوریتم‌ها پر می‌کنند.
حسینی، معلم ریاضی این مدرسه، با چینه‌ای عمیق روی پیشانی توضیح می‌دهد: گاهی متن‌ها آنقدر علمی است که شک می‌کنم خودم بتوانم بنویسم! آخرین بار، مجید در انشاء درباره «تاثیرات کوانتومی بر زیست شناسی سلولی» نوشته بود.
او به سکوتی که جایگزین زمزمه‌های همیشگی کلاس شده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی سوال می‌پرسم، به جای فکر کردن، سرشان را در گوشی‌هایشان فرومی‌برند؛ انگار کلاس ما به آزمایشگاه هوش مصنوعی تبدیل شده است.
در این میان، خواهر مجید، دانشجوی زبان انگلیسی که خودش را «مشوق فناوری» برادرش می‌داند، از کلاس‌های دانشگاه می‌گوید و بیان می‌کند: استادان ما هم از چت جی‌پی‌تی برای طراحی سوالات امتحانی استفاده می‌کنند! دور باطلی است.
او اعتراف می‌کند که هفته گذشته، استاد پاسخ مقاله‌ام را مستقیم در هوش مصنوعی چک کرد؛ راستش را بخواهید، نمی‌دانم این فناوری ناجی ماست یا جلاد آینده‌مان.
این گزارش، سراغ پرسشی می‌رود که امروز از دیوارهای کلاس درس فراتر رفته است؛ آیا مدارس ایران برای تربیت نسلی که با هوش مصنوعی نفس می‌کشد، آماده‌اند؟ یا این فناوری، همچون سیلی خروشان، بنیان‌های آموزش سنتی را به چالشی تاریخی می‌کشاند؟
تربیت نسل فناور پیش نیاز استفاده از هوش مصنوعی
هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری مولد به سرعت در حال رشد و تکامل است و دانشآموزان و دانشگاهیان به عنوان دو قشر تاثیرگذار در آینده کشور خط مقدم استفاده از این تکنولوژی به شمار می‌روند و اگر مهارتی برای بهره‌مندی از این دریای عمیق فناوری نداشته باشند غرق خواهند شد؛ باید دید زیرساخت‌های مناسب با شتاب توسعه این فناوری در کشور برای نسل جدید مهیا شده است؟
خواه یا ناخواه فناوری هوش مصنوعی میهمان ناخوانده دنیا شده است؛ این تکنولوژی از هر دردی که بخواهد می‌تواند وارد شود و جنگ با آن یک رویای سراب و فرار رو به جلو است.
روزگاری ورود بشر به فضای وبلاگ، فیس بوک، وایبر و اینستاگرام و تلگرام غیرقابل هضم بود اما پس از مدت اندکی همه چیز عادی شد و گویی سال‌ها با آنها زندگی کرده است.
شاید بعید به نظر برسد اما این احتمال وجود دارد که در آینده خیلی نزدیک حریم‌های خصوصی شکسته شود و این تکنولوژی‌ها به اوج خود برسند؛ البته بارها شاهد انقلاب‌های گسترده به واسطه همین فضای مجازی بوده‌ایم.
مشابه این اتفاق در دوران کرونا برای تمام ملت‌های دنیا اتفاق افتاد، رویدادی که یکبار محکوم به شکست در برابر فناوری شدیم؛ به دلیل نبود زیرساخت های مناسب از جمله نبود اینترنت و حتی آنتن‌دهی مناسب بسیاری از دانش آموزان از آموزش مناسب جا ماندند.
کرونا می‌خواست بشر را از خواب بیدار کند و در چشم به هم زدنی قدرت فناوری را به رخ همه کشید و ثابت کرد که اگر به سمت آموزش مجازی و مدارس هوشمند پیش نرویم دچار عقب ماندگی خواهیم شد.
بازماندن دانش آموزان عشایری از تکنولوژی هوش مصنوعی
تکنولوژی جدید هوش مصنوعی در حوزه آموزش بسیار فراگیر شده است و اگر دانشآموزان و دانشجویان از همان ابتدای کار الفبای این فناوری را نیاموزند و زیرساخت‌های لازم فراهم نباشد سرنوشتی تلخ در انتظار آنها خواهد بود و به نوع خود یک فرد بی‌سواد در علم و آموزش محسوب خواهند شد.
اکنون تربیت نسلی فناور، خلاق و آگاه به تحولات جهانی بسیار حائز اهمیت است و رسیدن به این هدف با مشارکت نهادهای مسئول و همراهی جامعه تحقق خواهد یافت.
اخیرا سید مصطفی آذرکیش معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر لزوم هم‌افزایی میان دستگاه‌های مسئول در حوزه فناوری‌های نوین، از آغاز آموزش گسترده مفاهیم هوش مصنوعی به دانشآموزان و معلمان خبر داده است و اعلام کرده سه تکلیف اصلی بر عهده آموزش و پرورش قرار دارد؛ نخست، اصلاح نظام آموزشی در راستای تقویت مزیت‌های انسانی در برابر فناوری‌های نو و جلوگیری از رقابت نابرابر؛ دوم، طراحی محتوای آموزشی ویژه برای مقاطع متوسطه و دانشگاه؛ و سوم، حمایت از راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی جدید متناسب با نیازهای بازار کار در حوزه هوش مصنوعی.
یکی از اهداف کلان این طرح تربیت نسل آینده نه فقط به‌عنوان مصرف‌کننده، بلکه به عنوان تولیدکننده و توسعه دهنده فناوری هوش مصنوعی است اما باید بررسی کرد این حرف ها تنها یک شعار است و یا زیرساخت های لازم متناسب با این شتاب توسعه در فناوری هوش مصنوعی فراهم شده است.
گواه این ادعا بازماندن دانش آموزان عشایری در میانه کوه‌ها و دره‌ها در دوران کرونا از عدالت آموزشی بود که به خاطر نبود اینترنت و آنتن‌دهی مناسب از برنامه شاد ناکام ماندند.
اکنون هم باید زیرساختی در کشور مهیا شود که تمامی دانشآموزان به ویژه دانشآموزان محروم و عشایری از این تکنولوژی بهره‌مند شوند.
دریچه‌ای نو از هوش مصنوعی
خبرنگار ایرنا به منظور آشنایی هرچه دقیقتر با هوش مصنوعی به عنوان پدیده قرن حاضر، مصاحبه‌ای با یکی از متخصصان این حوزه انجام داده است که بسیار خواندنی است و زوایای جدیدی از این فناوری را نمایان می‌کند.
سجاد اکبرپور، دانشجوی سال چهارم دکترای تخصصی هوش مصنوعی، نفر اول مسابقات جهانی هوش مصنوعی در اروپا و نفر اول مسابقات جهانی اختراعات و هوش مصنوعی در ۱۳ سال اخیر است. او با ۹ مدال جهانی در المپیادهای جهانی و بیش از ۳۰ مدال ملی و آسیایی، دانشی را در اختیار دارد که دریچه‌ای تازه از دانستنی‌های هوش مصنوعی به روی افراد می‌گشاید.
او گفت: هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک دستیار و ابزار قدرتمند در امور مختلف، از کاشت گل و گیاه تا تحلیل پیچیده‌ترین داده‌ها و مسائل محاسباتی، به افراد کمک کند.
اتفاقی که در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها می‌افتد
این متخصص هوش مصنوعی تاکید کرد: متاسفانه در حوزه آموزش، به ویژه مدارس و دانشگاه‌ها، هوش مصنوعی اغلب به عنوان یک موتور جستجو استفاده می‌شود؛برای نمونه، پژوهش‌های علمی در حوزه فناوری با استفاده از چت‌بات‌هایی مانند چت جی‌پی‌تی (GPT) یا دیپسیک انجام می‌گیرد که رویکردی نادرست است.
اکبرپور عنوان کرد: ابزارهای هوش مصنوعی مانند چت‌بات‌های معروف، برای جستجو طراحی نشده‌اند، بلکه باید از آنها به عنوان ابزاری برای تحقیق یا گسترش ایده‌ها استفاده کرد؛ دانشآموزان نباید تمام مسائل را از طریق چت‌بات‌ها حل کنند، زیرا این کار خلاقیت و ایده‌پردازی آنها را از بین می‌برد.
وی افزود: متاسفانه دانشجویان و دانشآموزان اجازه نمی دهند ذهنشان به کنجکاوی و اندیشه ورزی عادت کند؛ آنها به جای تکیه بر تفکر خود، به دستیارهای هوش مصنوعی وابسته شده اند و تصور می کنند با یک سرچ ساده به تمام اطلاعات دست می یابند؛ این موضوع یک آسیب جدی است.
تفاوت ابزارهای هوش مصنوعی (چت‌بات‌ها) و موتورهای جستجو مانند گوگل
اکبرپور گفت: تفاوت اصلی بین ابزارهای هوش مصنوعی و موتورهای جستجو مانند گوگل در این است که گوگل بدون تحلیل، مطالب را از وب سایت ها جمع آوری و ارائه می کند، اما چت بات های هوش مصنوعی مانند کوپایلوت یا چت جی پی تی، با استناد به پایگاه های علمی معتبر، پاسخ های منطقی تری تولید می کنند.
صرفه جویی در زمان
این متخصص هوش مصنوعی عنوان کرد: یکی از مزایای هوش مصنوعی، صرفه جویی در زمان است؛ برخلاف موتورهای جستجو که انبوهی از لینک ها را نشان می دهند، ابزارهای هوش مصنوعی تنها یک متن منسجم ارائه می کنند.
وی افزود: هوش مصنوعی مولد، ثانیه به ثانیه با داده های جدید آموزش می بیند و بهبود می یابد؛ برای مثال، اگر امروز سوالات المپیاد ریاضی را به آن بدهید، شاید ۷۰ از ۱۰۰ نمره بگیرد اما چند ماه بعد ممکن است به نمره کامل برسد.
مهیا نبودن زیرساخت های مناسب
اکبرپور ابراز کرد: زیرساخت های لازم برای استفاده از هوش مصنوعی در مدارس و دانشگاه ها فراهم نشده است؛ پرامپت نویسی (نحوه پرسش سوال از هوش مصنوعی) یک مهارت تخصصی است، اما تاکنون آموزش سیستماتیکی در این زمینه ارائه نشده است.
وی ادامه داد: در استان فارس، حتی یک مدرسه هوشمند واقعی وجود ندارد؛ مدرسه هوشمند به معنای استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل رفتار دانش آموزان یا تصحیح خودکار برگه هاست، نه صرفا تجهیز کلاس ها به ویدبو پروژکتور.
اولین گام وزارت آموزش و پرورش
این دارنده ۹ مدال جهانی پیشنهاد کرد: وزارت آموزش و پرورش باید با تشکیل کارگروه های تخصصی متشکل از دانشگاهیان، سیاست های منطقی برای استفاده از فناوری طراحی کند؛ برگزاری کارگاه های مقطعی یک روزه بی فایده است.
رتبه ۹۳ ایران در استفاده از هوش مصنوعی
اکبرپور تاکید کرد: رتبه ایران در استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در دنیا ۹۳ است، اما در تولید این فناوری جزو ۲۰ کشور برتریم؛ مشکل اصلی، ناآگاهی عمومی ست؛ باید زنگ سواد دیجیتال در مدارس راه اندازی شود.
نسل جدید از معلمان جلوترند
وی ابراز کرد: نسل دهه هشتاد و نود به دلیل ارتباط بیشتر با فضای مجازی، از معلمان خود در حوزه فناوری پیشی گرفته اند. باید آموزش معلمان را جدی بگیریم، زیرا دنیا به سرعت در حال پیشرفت است.
نابودی بسیاری از مشاغل
این متخصص هشدار داد: اگر مشاغل خود را با هوش مصنوعی به روز نکنند، تا پنج سال آینده نابود می شوند؛ حتی حوزه هایی مانند موسیقی یا گرافیک تحت تاثیر این فناوری قرار خواهند گرفت.
کارخانه های تاریک و آینده هوش مصنوعی
اکبرپور گفت: در چین، کارخانه های تاریک (بدون نور و نیروی انسانی) با ربات ها اداره می شوند؛ هوش مصنوعی ثانیه به ثانیه از کاربران یاد می گیرد و پاسخهایش بهبود می یابد؛ این هم جذاب است، هم خطرناک!
بلاتکلیفی سازمان ملی هوش مصنوعی
وی همچنین بیان کرد: سازمان ملی هوش مصنوعی ایران هنوز بودجه و قوانین مشخصی ندارد؛ تا زمانی که این سازمان فعال نشود، پیشرفتی نخواهیم داشت؛زیرساخت های هوش مصنوعی در کشور بسیار ضعیف است.
هوش مصنوعی؛ فرصتی راهبردی یا تهدیدی اجتناب ناپذیر؟
به گزارش ایرنا، این روزها یکی از واژه‌هایی که ذهن بسیاری از مردم جهان را به خود مشغول کرده، «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence یا AI) است؛ فناوری نوظهوری که توانایی انجام کارهایی را دارد که انسان‌ها با بهره‌گیری از هوش خود انجام می‌دهند.
هوش مصنوعی به عنوان شکلی از هوش تعبیه شده در ماشین ها و سامانه‌های الکترونیک، در تقابل با هوش طبیعی انسان‌ها، امروزه در حوزه‌های گوناگونی مطرح است.
این فناوری از دهه ۱۹۵۰ میلادی به عنوان یک رشته دانشگاهی شکل گرفت و تاکنون فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است؛ موافقان و مخالفان آن هریک با استدلال‌هایی به دفاع یا انتقاد از آن پرداخته‌اند و برخی نیز مانند هر فناوری نوین دیگر، آن را ترکیبی از فرصت‌ها و تهدیدها دانسته‌اند.
با این حال، اکنون این فناوری به آرامی به زندگی روزمره ما راه یافته و در عرصه‌های مختلف نفوذ کرده است و به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک، زندگی تمام انسان‌ها به شکلی اجتناب ناپذیر با این فناوری گره خواهد خورد.
با گذشت زمان، پرسش‌های جدی تری درباره فرصت‌ها و ریسک‌های هوش مصنوعی مطرح می‌شود؛ هرچند منطقی است که به این پدیده عمدتا از منظر فرصت‌ها نگریسته شود و از قابلیت‌های آن به شکلی سازنده بهره‌برداری شود اما غفلت از جنبه‌های خطرآفرین آن می‌تواند همین فرصت‌ها را به تهدیدی جدی تبدیل کند.
اهمیت این موضوع تا اندازه‌ای است که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در سخنان متعددی به موضوع هوش مصنوعی اشاره کرده‌اند و این تاکید نشان دهنده جایگاه راهبردی این فناوری در تحولات آینده جهان است.
در همین زمینه، هشدارهای کارشناسان بین‌المللی نیز قابل تامل است و برخی از آنان اعلام کرده‌اند که توسعه بی‌رویه هوش مصنوعی ممکن است به انقراض نژاد بشر بینجامد.